Podczas tegorocznego Kongresu Psychologów i Psychoterapeutów przybliżony zostanie temat dystymii, znanej także jako nerwica depresyjna.

To choroba psychiczna o przewlekłym charakterze, która z roku na rok jest coraz częściej diagnozowana. Objawia się ona trwającymi przez długi czas spadkami nastroju. Ze względu na to, że jest to choroba przewlekła o dolegliwościach mających umiarkowane nasilenie, objawy dystymii bywają nierozpoznane przez długi czas, a osoba chora nie poszukuje, ani nie otrzymuje właściwej pomocy. Dystymia może mieć podłoże genetyczne lub biologiczne, w niektórych przypadkach wynika również z zaburzeń pracy układu hormonalnego. Zdarza się też, że dystymia jest efektem działania czynnika spustowego, takiego jak śmierć bliskiej osoby, rozstanie, problemy finansowe lub utrata pracy. Dystymią mogą zostać dotknięte również osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków lub innych psychoaktywnych substancji.

OBJAWY DYSTYMII A OBJAWY DEPRESJI

Dystymia występuje w dwóch odmianach:

• wczesnej, która pojawia przed 21 rokiem życia,
• późnej po 21 roku życia.

Objawy dystymii to obniżony nastrój, ciągłe zmęczenie, poczucie lęku, obniżona samoocena, anhedonia, zaburzenia snu, koncentracji, bezsenność lub senność, problemy z aktywnością fizyczną, odczuwanie beznadziejności, poczucie zagubienia, brak chęci do kontaktów fizycznych.

Wymienione objawy mogą wskazywać również na depresję, dlatego w procesie diagnostycznym konieczne jest uwzględnienie nasilenia i czasu trwania ich występowania. Objawy depresji charakteryzują się zdecydowanie silniejszym nasileniem. O dystymii mówimy wtedy, kiedy objawy utrzymują się przez okres dłuższy niż dwa lata. Z czasem zaawansowana dystymia może przerodzić się w depresję.

Charakterystyczne objawy depresji to przede wszystkim smutek, płaczliwość, brak zainteresowania, rzeczami do tej pory sprawiającymi radość, utrata energii, zmiana apetytu. Często występują również zaburzenia snu w postaci problemów z zasypianiem lub nadmierną sennością.

Do objawów depresji należy także poczucie lęku i niepokoju łączące się z napięciem wewnętrznym. Pojawia się poczucie bezużyteczności, niska samoocena. Jednym z najpoważniejszych objawów depresji są myśli samobójcze. Mogą wystąpić również dolegliwości takie jak bólowe głowy, brzucha czy klatki piersiowej. Choroba ta wiąże się z różnymi symptomami, które zależne są między innymi od etapu rozwoju pacjenta. Diagnoza depresji jest zdecydowanie trudniejsza u najmłodszych pacjentów, którzy nie są w stanie samodzielnie opisać swojego stanu emocjonalnego.

CZYNNIKI RYZYKA DEPRESJI

Na Ogólnopolskim Kongresie Psychologów i Psychoterapeutów omówiona zostanie kwestia podatności na zachorowanie na depresję. Istotne w tym wypadku jest określenie czynników ryzyka wystąpienia depresji. Bardzo często korzysta się w tym celu z modelu biopsychospołecznego. Do czynników ryzyka depresji zalicza się czynniki genetyczne, zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu, stan zdrowia somatycznego, ale i choroby przewlekłe oraz uzależnienia. Drugą grupą czynników ryzyka depresji są czynniki psychologiczne, do których należą stresujące wydarzenia życiowe oraz sposoby radzenia sobie z nimi, a także relacje z partnerem oraz innymi osobami. Istotne są również czynniki społeczne i kulturowe. Może być to np. poczucie osamotnienia, sytuacja zawodowa, szkolna, ale i  materialna lub mieszkaniowa. Zazwyczaj występowanie kilku czynników ryzyka depresji jednocześnie prowadzi do rozwoju choroby.

JAK POWINNA WYGLĄDAĆ PREWENCJA DEPRESJI?

Prewencja depresji ma coraz większe znaczenie w świetle wzrastającej liczby chorych. Powstaje wiele badań mających na celu skuteczne zapobieganie tej chorobie, według których ogromne znaczenie ma choćby modyfikacja stylu życia. Zapobieganie depresji skutecznie wspiera właściwa dieta, bogata w warzywa, chude mięso oraz produkty pełnoziarniste. Polecana jest szczególnie dieta śródziemnomorska, bogata w produkty pochodzenia roślinnego i ryby. Zalecana jest również suplementacja tranem lub kwasami DHA i EPA.  W prewencji depresji ważna jest ogólna higiena życia. Zalicza się do niej troskę o właściwą jakość snu, ponieważ w dużej mierze od niego zależy codzienne funkcjonowanie oraz samopoczucie. Kolejny element to aktywność fizyczna. Podczas wysiłku wytwarzane są endorfiny, które działają przeciwbólowo, uspokajająco oraz poprawiają nastrój. Na zapobieganie depresji wpływa także kształt relacji, jakie utrzymujemy z naszym otoczeniem. Jeśli są one szczere i oparte na autentyczności, znacznie poprawiają jakość zdrowia psychicznego. Łączą się one z podejmowaniem przynoszących radość aktywności, nawet drobnych, takich jak spacer czy kawa z przyjaciółmi.

Nieodłącznym elementem codzienności każdego człowieka są problemy, z którymi się mierzy. Dla kondycji psychicznej ważne jest to, w jaki sposób sobie z nimi radzi. Satysfakcja oraz spokój, który można osiągnąć, dzięki uporaniu się z problemami ma znaczący wpływ na zapobieganie depresji. Nie można także bagatelizować znaczenia samoakceptacji. Osoby, które nie akceptują siebie, już na tym etapie powinny zacząć psychoterapię, aby nie dopuścić do rozwoju poważniejszych zaburzeń.

SKUTECZNA DIAGNOZA DEPRESJI

Diagnoza depresji wymaga zebrania dokładnego wywiadu i kontroli stanu psychicznego. Wymagane jest również uwzględnienie informacji na temat współistniejących chorób, przyjmowanych leków, suplementów, używek, a nawet prowadzonej diety. W diagnozie depresji przydatne są również kwestionariusze objawowe, w tym inwentarz depresji Becka, skala depresji Hamiltona czy skala anhedonii SHAPS. Inny ważny element diagnozy depresji to badanie przesiewowe w kierunku zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Diagnoza depresji powinna uwzględniać także sytuację życiową danej osoby, kontakty rodzinne, sprawy zawodowe oraz długość utrzymywania się objawów. Specjalista bierze też pod uwagę mowę ciała, ton głosu i sposób wypowiedzi pacjenta. Diagnoza depresji nie jest łatwa ze względu na brak jednolitych metod diagnostycznych i złożoność procesu. Stwierdzenie choroby na podstawie jednego czy dwóch objawów nie jest możliwe. 

OGÓLNOPOLSKI KONGRES PSYCHOLOGÓW I PSYCHOTERAPEUTÓW

Dystymia, objawy i zapobieganie depresji, a także czynniki ryzyka tych chorób zostaną szczerzej omówione podczas tegorocznego Kongresu Psychologów i Psychoterapeutów. Uczestnicy spotkania poznają różne oblicza depresji i otrzymają wiedzę na temat prowadzenia terapii dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta. Depresja zostanie również przedstawiona w systemie społecznym i rodzinnym.