AGRESJA W SZKOLE A RELACJE RÓWIEŚNICZE

Na wystąpienie zaburzeń depresyjnych u dzieci mogą wpłynąć nieprawidłowości w relacjach rówieśniczych, szczególnie wykluczenie i samotność. Do tych zaś przyczyniają się zjawiska takie jak agresja w szkole czy cyberprzemoc. W tego typu sytuacjach do zadań opiekunów należy reagowanie i zapobieganie kolejnym zachowaniom przemocowym oraz budowanie odporności psychicznej u małoletnich.

Agresja i przemoc w szkole sprawiają, że ich ofiary czują lęk, strach, smutek, a czasami nawet rozpacz. Niestety problemy te rzadko zgłaszane są osobom dorosłym, przez co narastają i niejednokrotnie wywołują bezpodstawne poczucie winy. Dzieci i młodzież będące ofiarami agresji w szkole czują, że ich zmartwienia są bagatelizowane. Pojawiają się także obawy związane z opinią rówieśników, na które wpływa poczucie winy oraz wstyd. Agresja w szkole powoduje silny stres każdej ze stron, ale i ciągłą niepewność. Dziecko, które jej doświadcza zaczyna odczuwać niechęć do szkoły, wagaruje, zmaga się z trudnościami w nauce. Mogą się u niego pojawić lęki, fobie, a nawet próby samobójcze. Nierzadkie są również dolegliwości psychosomatyczne w postaci bólu głowy, gorączki, bólu brzucha, czy zaburzeń snu. Istotne jest, że agresja i przemoc w szkole mają wpływ również na jej sprawców. Jej konsekwencje mają postać utrwalonych zachowań agresywnych, a przy tym aspołecznych. Sprawcy przemocy mają obniżoną świadomość swoich działań i często wchodzą w konflikty z prawem. 

AGRESJA I PRZEMOC W SZKOLE – JAK IM PRZECIWDZIAŁAĆ?

Aby przeciwdziałać agresji w szkole, konieczne jest wdrożenie właściwych środków prewencyjnych. Istotne jest propagowanie zachowań prospołecznych oraz kształtowanie zainteresowań dzieci i młodzieży. Należy stwarzać dla nich szansę na samorealizację. Bardzo ważne w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole jest też wykształcenie w podopiecznych umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej i radzenia sobie ze stresem, a także rozwiązywania problemów. Konieczne jest także wsparcie w budowaniu prawidłowej samooceny, samopoznania oraz kontroli emocjonalnej. Wszystko to umożliwia młodym ludziom utrzymywanie prawidłowych relacji ze światem.

FORMY AGRESJI W SZKOLE

Formy agresji w szkole są różne. Zwykle dotyczą one znęcania się starszych uczniów nad młodszymi. W tego typu relacjach rówieśniczych często dochodzi do pobić, wymuszeń, kradzieży. Inna forma agresji w szkole może dotyczyć relacji między nauczycielem a uczniem, która przejawia się np. w wystawianiu niesprawiedliwych ocen, czy nieodpowiednim sposobie komunikacji z uczniami. Formą agresji jest również cyberprzemoc w szkole. To nasilający się problem związany z szerokim dostępem coraz młodszych uczniów do telefonów komórkowych oraz internetu.

CYBERPRZEMOC W SZKOLE – JAK JEJ ZAPOBIEGAĆ?

Cyberprzemoc w szkole obejmuje wyzwiska oraz zastraszenia publikowane w sieci. Mogą być to również zdjęcia robione bez zgody osoby na nich uwiecznionej. Mowa tu głównie o ośmieszających zdjęciach, filmach bądź tekstach. Za przemoc w sieci uznawane jest także podszywanie się pod inną osobę. Aby uniknąć cyberprzemocy w szkole konieczne jest podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych. Skuteczna okazuje się profilaktyka pozytywna, polegająca na nauczaniu młodych ludzi odpowiedzialnego użytkowania mediów. Należy oswoić uczniów z korzystaniem z nich, a nie jednoznacznie ich zakazywać. Całkowite wykluczenie internetu nie likwiduje cyberprzemocy w szkole, gdyż uczniowie i tak korzystają z niego po zajęciach. Warto zachęcać do podejmowania rozwijających oraz integrujących zadań w postaci np.  omawiania bieżących zadań szkolnych.

JAK NALEŻY KSZTAŁTOWAĆ ODPORNOŚĆ PSYCHICZNĄ DZIECKA?

Szkoły i opiekunowie powinni dbać o odporność psychiczną dzieci, która pomaga przetrwać trudne chwile i uniknąć załamania. Gwarantuje zdrowy rozwój mimo porażek i wyzwań pojawiających się w codziennym życiu. Odporność psychiczna składa się z takich elementów jak: samopoznanie, samokontrola, umiejętności społeczne, a także radzenie sobie ze stresem. Na odporność psychiczną dziecka wpływa w dużej mierze zachowanie rodziców. Ich zainteresowanie i wsparcie rozwija zaufanie oraz wiarę w pomoc w trudnych momentach. Warto, by opiekunowie zachęcali dzieci do udziału w konkursach, wydarzeniach społecznych oraz innych zadaniach wymagających sprawdzenia swoich umiejętności. Odpowiednio ukształtowana odporność psychiczna zapewni dziecku zdrowy,  zrównoważony rozwój.

DEPRESJA MASKOWANA U DZIECI

Zjawisko agresji w środowisku w którym przebywa dziecko może przyczyniać się do rozwoju chorób i zaburzeń psychicznych u najmłodszych. Jedną z konsekwencji może być depresja, również jej trudna do zdiagnozowania i podstępna postać, czyli depresja maskowana. Jest to rodzaj depresji, który mylony jest z innymi zaburzeniami, ze względu na mało charakterystyczne objawy. Zwykle manifestuje się bólami i zawrotami głowy, natręctwami, zaburzeniami odżywiania, a w niektórych przypadkach też skłonnością do uzależnień. Ponadto choroba może ukrywać się pod maskami, czyli objawami charakterystycznymi dla innych dolegliwości. Depresja maskowana wiązana jest przez specjalistów z występowaniem zmian strukturalnych w mózgu, lecz nie ma jednej, jasno określonej przyczyny jej występowania. Objawy depresji maskowanej są zwykle somatyczne, przez co lekarze szukają choroby nie tam, gdzie należy oraz skupiają się na ich leczeniu, zamiast poszukiwaniu przyczyn.

DEPRESJA MASKOWANA – OBJAWY WYMAGAJĄCE UWAGI

Objawy depresji maskowanej bywają mylone z tymi charakterystycznymi dla innych chorób. Sami pacjenci często sądzą, że cierpią na nerwicę, nie depresję. Utwierdzaniu się w tym przekonaniu sprzyjają objawy takie jak zaburzenia snu czy jadłowstręt. Pacjenci odczuwają też lęk i towarzyszą im natrętne myśli. Rzadkie objawy depresji maskowanej to smutek, apatia, zobojętnienie lub przygnębienie.  Ten rodzaj depresji bywa niediagnozowany przez długie lata, przez co prawidłowe leczenie jest znacznie opóźnione.

Depresja maskowana może występować również u dzieci, przy czym różni się wówczas przebiegiem. Objawy u dzieci mają postać opóźnienia w rozwoju psychicznym, emocjonalnym, a także intelektualnym. Nastolatki wyróżnia w tym wypadku bunt i wykazywanie się nieposłuszeństwem, pojawia się izolacja społeczna, myśli samobójcze i samookaleczenie. Jednak wymienione objawy nie zawsze dotyczą depresji maskowanej. Mogą one wystąpić też w wyniku przyjmowania przez młodzież substancji psychoaktywnych. Młodzi ludzie często odsuwają w ten sposób myśli o problemach, chcąc się znieczulić lub uspokoić.

Objawy depresji maskowanej u dzieci lub nastolatków powinny być dostrzeżone przede wszystkim przez rodziców, których zadaniem jest obserwacja ewentualnych zmian w zachowaniu dziecka. Szybka reakcja opiekunów może zapobiec rozwojowi klasycznej odmiany depresji.

ADHD U DZIECI

Podczas tegorocznego Ogólnopolskiego Kongresu Psychologów i Psychoterapeutów zostanie poruszony również temat ADHD, czyli nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci. To istotne zagadnienie, ponieważ dzieci z deficytem uwagi są bardziej narażone na depresję. Niestety, często są one uznawane za niegrzeczne i nieposłuszne, a gdy cierpią na zaburzenia depresyjne, ich zachowanie bywa błędnie interpretowane jako lenistwo. Samo ADHD u dzieci występuje stosunkowo często, jednak rzadko jest leczone. Objawia się ono trzema problemami w różnych obszarach – zachowania uwagi, impulsywności i nadruchliwości. Nieznana jest jedna przyczyna ADHD, jednak stwierdzono, że jest to zaburzenie neurorozwojowe o wielu możliwych uwarunkowaniach. Zawsze należy wykluczać stwierdzenie, że ADHD u dzieci to wynik błędów wychowawczych, gdyż nieprawidłowości w środowisku rodzinnym nie są bezpośrednią przyczyną choroby.