Depresja to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Psycholodzy i psychoterapeuci alarmują, że około 20% populacji doświadcza w czasie swojego życia przynajmniej jednego epizodu depresji. Zazwyczaj zaburzenia depresyjne pojawiają się wskutek silnie stresujących zdarzeń życiowych. Psycholog Anna Cwojdzińska podkreśla, że strata i odrzucenie, czyli wydarzenia powiązane z funkcjonowaniem społecznym, są najsilniej oddziałującymi czynnikami ryzyka.
Psychologia wieku dziecięcego i okresu dojrzewania w obliczu nowych wyzwań cywilizacyjnych
Depresję rozpoznaje się o 2% dzieci i u 8% nastolatków, choć eksperci z dziedziny psychologii wieku dziecięcego twierdzą, że statystyki te mogą być zaniżone, gdyż młodzi pacjenci nie są prawidłowo diagnozowani. Bardzo łatwo jest przeoczyć depresję u dzieci i młodzieży, choć podobnie jak u dorosłych – jest najczęściej występującą chorobą psychiczną. Manifestacja symptomów depresji zależy od wielu czynników, w tym od etapu rozwoju pacjenta. Im jest on młodszy, tym trudniej jest mu opisać swój stan emocjonalny. W przypadku najmłodszych dzieci duże znaczenie ma obserwacja zachowań i funkcjonowania dziecka.
Depresja kliniczna w ujęciu pułapek diagnostycznych i momentów kluczowych terapii dzieci i młodzieży
Jak podaje dr n. hum. Konrad Ambroziak, terapeuta poznawczo-behawioralny, terapeuta motywujący i trener dialogu motywującego, zaburzenia nastroju u dzieci i nastolatków są bardzo powszechne i często mylone ze złym zachowaniem podopiecznych. Objawy takie jak: długo utrzymujące się poczucie smutku, nieodczuwanie przyjemności, obniżenie napędu i brak sił muszą utrzymywać się przez co najmniej dwa tygodnie i przez większą część dnia, aby można było odczytać je jako oznaki depresji klinicznej. Konrad Ambroziak dodaje, że poza symptomami osiowymi, zaburzeniom nastroju u dzieci i młodzieży towarzyszą myśli samokrytyczne, często powracające poczucie winy i wstydu. Niedostrzeżenie objawów depresji klinicznej i błędna diagnoza uniemożliwiają skuteczną pomoc i rozpoczęcie odpowiedniej terapii dzieci i młodzieży.
Okres dojrzewania i jego specyfika
Objawy depresji u dzieci i młodzieży przypominają symptomy zaburzeń depresyjnych u dorosłych, choć specjaliści z dziedziny psychologii wieku dziecięcego wyróżniają przejawy występujące wyłącznie w przypadku dwóch pierwszych grup wiekowych. Zaburzenia nastroju u dzieci i nastolatków mają niejednolity obraz. Mogą objawiać się w postaci płaczliwości lub irytacji, długotrwałego smutku lub drażliwości, wycofania lub kłótliwości. Pacjenci w okresie dojrzewania, którzy doświadczają epizodów depresji, często zamiast przygnębienia odczuwają irytację. Konrad Ambroziak podkreśla, że młode osoby z zaburzeniami depresyjnymi nierzadko bywają pobudzone, złośliwe i wrogo nastawione do otoczenia, co stanowi kolejną przyczynę trudności z rozpoznaniem depresji u dzieci i młodzieży.
Skuteczna terapia dzieci i młodzieży
Należy pamiętać, że zaburzenia depresyjne są wyleczalne, choć mogą nawracać mimo prawidłowego rozpoznania i odpowiednio dobranych metod terapeutycznych. Konrad Ambroziak dodaje, że podjęcie leczenia znacznie skraca czas trwania depresji klinicznej i zapobiega jej nawrotom. Trzeba się jednak przygotować na to, że terapia dzieci i młodzieży jest procesem trwającym przez co najmniej kilka miesięcy. W przypadku lekkiego epizodu depresji zaleca się psychoterapię. Terapia poznawczo-behawioralna i terapia interpersonalna to modele o najlepiej udowodnionej skuteczności. W przypadku umiarkowanego i ciężkiego epizodu depresji lub nasilonych myśli samobójczych – konieczna będzie natychmiastowa konsultacja z lekarzem psychiatrą.
Zaburzenia nastroju u dzieci z perspektywy teorii przywiązania
Zagadnienia związane z diagnozą depresji u dzieci i młodzieży w kontekście specyfiki okresu dojrzewania czy innych dysfunkcji, jak ADHD lub zaburzenia odżywiania, zostaną przedstawione podczas ogólnopolskiego Kongresu Psychologów i Psychoterapeutów, który odbędzie się 26 czerwca 2019 roku w Warszawie. Tematem przewodnim wydarzenia jest psychologia wieku dziecięcego i okresu dojrzewania w perspektywie cywilizacji nowych technologii. Prelegenci podejmą temat depresji klinicznej w ujęciu pułapek diagnostycznych i momentów kluczowych terapii oraz zaburzeń nastroju u dzieci z perspektywy teorii przywiązania. Podczas kongresu zaprezentowane zostaną aktualne zagadnienia z zakresu psychologii wieku dziecięcego i okresu dojrzewania w ujęciu realiów życia we współczesnej rodzinie, szkole i grupach rówieśniczych.